بافت قدیم دزفول را خانه ها و بناهایی آجری تشکیل می دهد که صرفنظر از شکل و اندازه از هویتی خاص تبعیت می کنند.هویتی آجری با نوع معماری خاص منطقه دزفول،شهری با زبان آجری.خانه تاریخی تیزنو به شماره ۲۵۷۳ در ردیف آثار ملى ایران به ثبت رسیده و یکی از بزرگترین و زیباترین خانه های محله قلعه است که در ضلع شرقی میدان اصلی این محله واقع شده است و با زیستبوم و روش زندگی شهر سازگار است.پیکره و کالبد سازه به زمان صفویه باز میگرد که دگرگونیهای زیادی در زمان قاجارداشته است. این خانه دارای هشت در ورودی، ایوان مرکزی، اتاقهایی درایوانها،غلام گردش، شبستان و شوادون میباشد و آجر کاری های زیبا از نوع فریز و خونچینی دارد.
دلیل نام گذاری این خانه تاریخی به اسم تیزنو، نام مالک آن بودهاست.
خانه تیزنوی دزفول هشت دری است یعنی هشت در ورودی دارد و با عبور از این درها، ایوان مرکزی را خواهید دید. ایوان دارای چندین اتاقاست و غلام گردش، شبستان و شوادون از دیگر بخش های این خانه به حساب می آیند.
فضای اصلی خانه تیزنو، اصطلاحا درونگرا است. یعنی در مرکز فضای خانه قرار گرفته و حیاط های بیرونی آن را احاطه کرده اند. کف حیاط آجر پوش است و طبقه همکف آن به وسیله ۴ پله از حیاط بالاتر قرار دارد.
خانه تیزنو دزفول ،مثل بیشتر خانه های قدیمی ایرانی هشتی دارد. هشتی فضایی چند ضلعی است که کل خانه را از دید غریبهها مخفی نگه می دارد به طوری که اگر در خانه باز بماند داخل خانه از خیابان قابل دیدن نیست. هشتی یک مزیت دیگر هم داشته و در واقع حکم لابی خانه های امروزی را دارد که وقتی غریبه ای به آن وارد می شود، می تواند تا زمان رسیدن میزبان و آماده شدن او، (درباره خانه های قدیمی، مشخصا حجاب کردن خانم ها) توقف کوتاهی داشته باشد.
طاق های خانه تیزنو یکی از دیدنی ترین بخش های آن هستند.
بعد از هشتی نوبت به حیاط مرکزی خانه تیزنو می رسد که در آن حوض و باغچه و درخت وجود دارد. این حیاط، ایوان هایی در اطراف خود دارد که با بالا رفتن از پله ها باید به آنها برسید.این ایوان ها در واقع جلوی اتاق هایی هستند که درهای شیشه رنگی و ارسی های زیبایشان به ایوان باز می شود. در کنار این ایوانها هم غلام گردش قرار داشته.یعنی مسیری برای تردد خدمتکاران خانه.
طاق های خانه تیزنو یکی از دیدنی ترین بخش های آن هستند.چون در قسمت بالای طاقها آجرچینی ها طرحهای متنوعی ایجاد شده و شیشههای رنگی ارسی آن نمای زیبایی به وجود آورده اند.
در حال حاضر خانه تیزنو تغییر کاربری داده و به عنوان اداره میراث فرهنگی از آن استفاده میشود و یکی از جاذبههای گردشگری دزفول محسوب میشود.
آدرس:استان خوزستان، دزفول، ضلع شرقی میدان اصلی محله قلعه دزفول
