نایین یکی از شهرهای اصفهان در منطقه دشت کویر است که با توجه به بناهای کهن این شهر، قدمت آن به بیش از ۳ هزار سال می‌رسد.
این شهر زیبا علاوه بر زیبایی های طبیعی دارای قدمت قدیمی می باشد که به همین سبب مکان های تاریخی زیبا و تاثیر گذاری دارد.
باغ مصلی نایین یکی از آثار تاریخی و جاهای دیدنی نایین است. این باغ زیبا و وسیع تفرجگاه مردم در ایام تعطیل است و بقعه داخل آن نیز که با نام بقعه خاندان پیرنیا شناخته می‌شود، زیارتگاه نایینی‌ها محسوب می‌شود.
دیوارهای آجری آن بلند و کنگره‌ای است. چهار برج به طور قرینه در چهار گوشه آن قرار دارد.درب اصلی باغ مصلی نائین در سمت شمال شرقی، رو به امامزاده سلطان سید علی باز می‌شود.
در محل ورود به حیاط یک هشت ضلعی ورودی آن هشتی، بالا خانه‌ای است هست که محل کتابخانه مرحوم معاضد السلطنه پیرنیا بوده است.
در میان گنبدخانه سه سنگ قبر در کنار هم، پیام رسان مجموعه ای از قطعه های کوتاه شده از احوال سرگذشت مربوط به سه نفر از بزرگمردان خاندان پیرنیاست.
سنگ نوشته شمالی، بیانگر احوال پیر عبدالوهاب (پیر نائین) است و دو سنگ نوشته میانی مربوط است به احوال ابوالحسن خان پیرنیا (معاضدالسلطنه) نواده پیر نائین و سنگ نوشته جنوبی، احوال حسین پیرنیا (مؤتمن الملک) نواده دیگر پیرنیا ست.
وسط باغ بقعه‌ای هشت ضلعی هست که دو سه پله از سطح زمین بلندتر است. این ساختمان به صورت چهار ایوانی است و بر فراز آن گنبدی بلند و زیبا هست که با کاشی فیروزهای رنگ پوشیده شده است.
زیر گنبد مرحوم حاج عبدالوهاب و حاج محمد حسن به خاک سپرده شده‌اند.
عمارت باغ مصلی نائین مدفن سید نوربخشی (بزرگ سلسله نور بخشیه) معاصر شاه طهماسب صفوی است. مزار این عارف مشهور روبروی درب ورودی باغ مصلی قرار گرفته و سنگ مرمر نفیسی با تاریخ ۹۵۳ هجری بر مزار او نصب شده‌است.
در یکی از اضلاع باغ آب انباری ساخته شده که دارای دو راه پله است. یکی از این راه پله‌ها در بیرون باغ واقع شده است.
این آب انبار دارای دو بادگیر بلند و زیبا نیز می‌باشد.
در وسط باغ مصلی نائین مقبره ای به صورت هشت گوش با اتاقهای قرینه و به‌صورت چهار ایوانه واقع شده که گنبد بسیار زیبایی از کاشی به رنگ آبی بر روی آن خودنمائی می‌کند.
در زیر این گنبد آرامگاه حاج عبدالوهاب نائینی فرزند حاج عبدالقیوم واقع شده که در سال ۱۲۱۲هجری در این محل درگذشته است.
مزار دیگری متعلق به مرحوم حاج محمد حسن کوزه کنانی آذربایجانی است که در سال ۱۲۵۰ هجری در گذشته و در این محل به خاک سپرده شده است. حاج عبد الوهاب، عارف شهیر و جد اعلای خاندان پیرنیاست. ساختمان بقعه مربوط به عهد قاجار است.
در مورد چگونگی احداث این بنا نیز برخی از منابع نوشته‌اند:
در سفری که محمد میرزای قاجار به عنوان فرزند ولیعهد از کرمان به تهران می‌رفت، در این محل میهمان مرحوم حاج محمد حسن شد.
وی سلطنت او را پیش‌بینی کرد چون گفته‌های او مقرون به حقیقت می‌شود محمد شاه برای سپاس از او دستور می‌دهد این بقعه را بر مزار او بسازند.
مساحت باغ مصلی نائین ۱۸جریب است و دور تا دور آن به صورت غلام گردش می‌باشد درضلع غربی مصلی آب انبار بزرگی که در نوع خود بسیار جالب توجه‌است.
از دیگر زیبائی‌های این عمارت وجود دو بادگیر است که در تابستانها باعث سردی و گوارائی آب این آب انبار می‌شود.
ورودی مصلی وعمارت مصلی بصورت دو طبقه‌است. عمارت مصلی نائین در آبانماه ۱۳۶۵ به شماره ۱۷۱۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است.
باغ مصلی نائین در میان چهار خیابان قدیمی شهر نائین امروزی، عرصه ای فرهنگی با جلوه های شهری موزون و آرامش بخش است که در حاشیه بافت قدیم شهر جا دارد.
باغ مصلا دارای دو دروازه ی ورودی است. یکی از دیوار شمالی در راستای سر دروازه جا دارد که ورودی اصلی محسوب می شده است.
ورودی دیگر دروازه ی جنوبی ست که بر محور شمالی جنوبی باغ و در راستای دروازه شمالی قرار گرفته است.
راستای خیابان با محور ورودی اصلی و محور تقارن گذرها مطابقت دارد و از وسط ساختمان می‌گذرد.
دو ردیف درخت پسته در دو طرف گذر های کناری و میانی باغ کاشته شده و درختان کاج در باغ بصورت پراکنده کاشته شده اند.
آبیاری باغچه ها و درختان باغ از طریق جوی های خاکی انجام می شود.جوی هایی که از پای درختان کناری دوطرف گذرهای اصلی باغ می گذرند.
آبگیر و آبنمایی در سطح باغ وجود ندارد،ولی گذربندی فضای باغ از نظام هندسی معمول باغ های ایران استفاده کرده است.
