بهترین دیدنیهای ماهدشت البرز

ماهدَشت، شهری است در استان البرز ایران. ماهدشت، در ۱۸ کیلومتری جنوب غربی کرج واقع شده‌است.(ماهدشت، در بخش مرکزی شهرستان کرج، قرار دارد.) ماهدشت قبلا مَردآباد نام داشت با قرار گرفتن ماهدشت جز استان البرز، نام این شهر  تغییر پیدا کرد و اکنون به نام ماهدشت، خوانده می‌شود

تاریخچه ماهدشت

جلد دوازدهم لغت‌نامه دهخدا می‌نویسد: “مردآباد، دهی است از دهستان حومه بخش کرج شهرستان تهران، در ۲۰ هزار گزی غرب کرج و محصولش غلات، بنشن، صیفی، چغندر قند و شغل مردمش زراعت و کاخ مادر شاه و دو تپه باستانی و سه امامزاده در شهر ماهدشت،  واقع شده‌است

روستای مردآباد، در قدیم متعلق به ابوالفتح میرزا سالارالدوله و سابقاً جزو خالصجات بود. با نیروی سربازان در این روستا، آبادانی انجام گرفت و کاخی بزرگ نیزبنا گشت و مردآباد، “شاهدشت” نام گرفت. این کاخ امروزه ساختمان شهرداری ماهدشت و پارک شهر این شهر، است!

«جاذبه‌های ماهدشت»چشمه شاهدشت: دارای مواد سولفاته سدیک کلرور کلسیک که برای بیماری‌های پوستی و دستگاه گوارش و گواتر مفید است.

قلعه حیدرآباد: از آثار باستانی به‌جامانده دوران صفویه و قاجاریه در حسین‌آباد ماهدشت

تپه حیدرآباد: تپه‌ای باستانی به‌جامانده از نیمه نخست قرن نه هجری قمری واقع در حسین‌آباد

تپه امامزاده قاسم: تپه باستانی به‌جامانده از سده پنج تا نه هجری قمری، در نزدیکی امامزاده قاسم روستای حاجی آباد ماهدشت تپه‌های امامزاده احمد و محمود: دوره اسلامی در کنار مرقد امامزاده احمد و محمود ماهدشت.

تپه‌های باستانی راشته: دوران سده ۵ تا ۹ ه.ق که آثار آن در راشته ماهدشت باقیست.

 پیدایش اولیه و توسعه ادواری شهر ماهدشت

شهر ماهدشت به عنوان یكی از شهرهای اقماری كرج كه در نتیجه قرار گرفتن در میدان جاذبه كرج و تهران بوجود آمد و شكل گرفت .سالهای سال روستایی كوچك در منطقه بوده است و تحول و تغیرات خاصی به خود ندیده بود و تنها در طی سالهای اخیر و دو دهه گذشته دچار رشد شتابان و لجام گسیخته ای شد.

شهر ماهدشت فعلی قبلاً روستایی كوچك بوده است كه در محدوده میدان مركزی فعلی ستقرار و بنام مرد آباد معروف بود كه اكثریت اراضی این آبادی در مالكیت خاندان سلطنتی بود و به همین سبب در مقطعی نیز به شاهدشت معروف شد . با پیروزی انقلاب اسلامی ؛شاهدشت دوباره با نام قبلی خود(مردآباد)مطرح و بالاخره رشد قابل توجه در سال 1370 مرد آباد به نام ماهدشت تغییر نام یافت. و بعنوان شهری نو ظهور مطرح گردید.

هسته اولیه شهر ماهدشت در حول وحوش میدان اصلی جایی كه هنوز نشانه هایی از بافت روستایی سابق وجود دارد شكل گرفته است و در مراحل بعدی رشد و توسعه یافته است. توسعه بعدی در محدوده واقع در شمال غربی این میدان واقع در جنوب محله شهرداری فعلی صورت گرفته است.مرحله سوم توسعه در طرفین جاده بی بی سكینه از ابتدای میدان مركزی و همچنین غرب توسعه دوم انجام گردیده است. در مرحله بعدی تعدادی كارگاه ؛مرغداری و دامداری در داخل باغات و مزارع واقع در حد فاصل توسعه مرحله سوم و همچنین روستای حسین آباد (در طرفین جاده ماهدشت –اشتهارد ) احداث و به تبع آن واحد های مسكونی در مجاورت همین كارگاهها و دامداریها بصورت پراكنده احداث شده اند.

و بالاخره در مرحله آخر محدوده شهرداری ماهدشت(شهرداری سابق)زیر ساخت و ساز رفته كه علاوه بر ساختمان شهرداری و مراكز آموزشی ؛محدوده شرقی شهرداری با احداث واحد های مسكونی ارزانقیمت جزو توسعه و محدوده شهر واقع شده است.در محدوده حسین آباد بافت قدیم روستا همان قلعه حسین آباد است كه هم اكنون نیز عده ای از اهالی روستا در داخل قلعه ساكنند و توسعه روستا پیرامون قلعه و مخصوصا شرق و شمال شرقی قلعه صورت گرفته است.

در سالهای اخیر نیز كه رشد شهر نشینی در شهر ماهدشت شتاب بیشتری به خود گرفته است علاوه بر پر شدن فضاهای خالی ایجاد شده در مراحل قبلی توسعه مانند محله جدید الزهرا مجتمعهای مسكونی و شهركهای تعاونی بویژه در محدوده شرقی شهر توسعه یافته و همچنان در حال توسعه روزافزون است.

  ویژگیهای جغرافیایی و طبیعی شهر ماهدشت:

شهر ماهدشت در جنوب غربی شهرستان كرج در غرب استان تهران واقع شده است كه یكی از شهرهای بخش مركزی شهرستان كرج محسوب می شود بعلاوه شهر ماهدشت از جمله شهرهای اقماری واقع در مجموعه شهری كرج می باشد.((شهر ماهدشت از شمال به فرودگاه پیام و مركز ماهواره سنجش از دور ایران وشهر كرج از جنوب به شهرستان شهریار ؛از شرق به محمد شهر و از غرب به شهر اشتهارد منتهی می شود.

محدوده ذكر شده حدود 6116 هكتار مساحت را در بر می گیرد كه از این محدوده 3500 هكتار به عنوان محدوده خدماتی شهر ماهدشت شناخته می شود.از نظر موقعیت ماهدشت نسبت به راههای موجود قابلیت و پتانسیل قابل توجهی دیده می شود .قرارگیری در مسیر جاده های ارتباطی تهران –كرج –اشتهارد و در ادامه استانهای غربی و قزوین ؛شهریار –اشتهارد كه شعهرهای قم ؛ساوه و رباط كریم را از طریق شهریار به اشتهاردوغرب كشورمتصل میكند نوعی فرصت در زمینه ارتباطات برای شهر ماهدشت محسوب می گردد

شهر ماهدشت در دشتهای غربی استان تهران در جنوب ارتفاعات رشته كوههای البرز واقع شده است. در محدوده شهر ماهدشت عارضه قابل توجهی دیده نمی شود و تنها عوارضی كه یكنواختی آنرا بهم می زند تپه ماهورهای واقع در شمال شهر است كه مرز میان ماهدشت و شهر كرج در محدوده مهر شهر و فرودگاه پیام بشمار میرود.

بعلاوه در قسمت جنوب غربی نیز كوههای جارو و كرد كوه بصورت رشته كوهی از غرب ماهدشت آغاز می شوند و تا اشتهارد و پس ازآن امتداد می یابد . در منتهی الیه غربی شهر نیز بریدگی ناشی از رودخانه فصلی رود شور عارضه قابل ذكری است و در سایر موارد محدوده شهر تقریبا بدون عارضه با شیب ملایم از سمت شمال به جنوب و غرب به شرق است.ارتفاع متوسط شهر ماهدشت از سطح ابهای آزاد حدود 1294 متر می باشد كه در محدوده آن ارتفاع قابل توجهی وجود ندارد.

 زمین شناسی و نوع خاك

زمین شناسی این دشت و در ارتفاعات حاشیه ای بر اثر فعالیتهای دوره كواترنری كه شامل اتوزیتهای بزرگ قهوه ای بوده این اتوزیتها بواسطه تجزیه اكسیدهای آهن ؛سطح سنگها رنگ قهوه ای یا سیاه براق بخود گرفته اند.از نظر مطالعات خاك شناسی ؛رنگ خاك در حالت قهوه ای تا قهوه ای تیره ؛پایداری ذرات خاك در حالت مرطوب سخت و دارای مقدار زیادی خلل و فرج و مقدار كمی اهك به شكل رشته و نودولهای سیلت می باشد.

بواسطه اهمیت خاص مطالعات زمین شناسی و خاك در موضوع مورد مطالعه در فصلهای آینده به تفصیل بیشتری به موضوع پرداخته خواهد شد.

 پوشش گیاهی

همانگونه كه اشاره خواهد شد مقدار بارش و نزولات جوی در منطقه ماهدشت بسیار اندك است و رقم قابل توجهی را نشان نمیدهد منطقه ماهدشت بواسطه كمی نزولات اسمانی و طولانی بودن فصل خشك پوشش گیاهی مطلوب و قابل توجهی ندارد.

مراتع منطقه طی سالیان گذشته بعلت عدم رعایت ظرفیت و نداشتن تناسب بین وسعت مراتع و تعداد احشام پوشش گیاهی خود را از دست داده است مراتع منطقه ماهدشت از نوع قشلاقی درجه 3 و4 میباشد و گونه های مرتعی آن انواع علفهای مقاوم به شوری و شور مانند یوشان؛جارو؛گون؛اسفند؛پرند؛گز؛ورك وانواع كاروانی های یك ساله میباشد.درختان منطقه شامل كاج تهران؛سنجد؛پسته؛سرو تبری؛زبان گنجشگ و توت میذباشد.

دما

دما یكی از عناصر اقلیمی است كه فعالیتهای انسانی را بشدت متاثر می كند میزان دما می تواند در بافت فیزیكی شهرها مانند بافت بناها و شبكه گذر بندی اثر مستقیم داشته باشد بعنوان مثال در مناطقی كه دما بالاست غالبا بافت شهر بصورت فشرده و كوپه های باریك و دیوارهای بلند در طرفین آن است

.ایستگاه سینوپتیك كرج نزدیكترین ایستگاه هواشناسی به شهر ماهدشت می باشد كه مبنای محاسبات و مطالعات در مورد اب و هوای شهر ماهدشت گزارشهای منتشر شده از این ایستگاه می باشد . بر اساس نتایج ثبت شده در سازمان هواشناسی كشور متوسط درجه حرارت سالانه ایستگاه 9/14درجه سانتی گراد و گرمترین ماه سال ماه جولای (تیر و مرداد ) و سردترین ماه سال ژانویه (دی و بهمن)می باشد.

 بارش

وجود رطوبت و عامل صعود هوا دو شرط لازم برای ایجاد بارش است تا با مهیا شدن هر دو شرط انتظار بارندگی وجود داشته باشد . در منطقه ماهدشت شرایط فوق تنها در چند ماه از سال مهیا است و غالبا بارشهای قابل توجه در منطقه در ماههای خاصی از سال اتفاق افتاده است .

بیشترین عامل صعود در منطقه ناشی از نفوذ جریانات ناپایدار غربی در ماههای سرد سال به كشور و وجود رطوبت در این ماههاست.متوسط بارش سالانه ماهدشت 1/168 میلیمتر گزارش می گردد كه بیشترین مقدار بارش آن مربوط به ماه نوامبر با6/37 میلیمتر بارندگی است و كمترین مقدار ان در ماههای ژوئن و ژوئیه ثبت گردیده است.

جمعیت:

مراكز جمعیتی اطراف تهران با توجه به شرایطی كه از نظر فاصله و سهولت دسترسی ؛مالكیت و قیمت اراضی و نحوه كنترل و ساخت و ساز دارند مورد هجوم جمعیت مهاجر تهران و یا بعبارتی ساده تر سرریز جمعیتی تهران واقع شده اند.نقاطی كه از نظر دسترسی به تهران موقعیت مناسبی داشته و قیمت زمین در آنجا پائین و كنترل شدید در ساخت و ساز نداشته اند ؛ بیشترین مهاجر پذیری را بهخود دیده اند و رشد بالایی از نظر افزایش جمعیت پیدا كرده اند .

شهر ماهدشت از جمله همین مراكز جمعیتی است كه به سبب نزدیكی به تهران و كرج و قیمت مناسب زمین مورد استقبال سرریز جمعیتی شهرهای مذكور واقع شده و در سالهای اخیر از رشد بی رویه جمعیت برخوردار بوده است.(طرح هادی ماهدشت؛1376:72)شهر ماهدشت یكی از شهرهای بخش مركزی شهرستان كرج است كه تا سال 1355 فعالیت غالب آن كشاورزی بوده و رشد جمعیت مردآباد متناسب با رشد طبیعی جمعیت بوده است بطوری كه در سال 1335 جمعیت آن بالغ بر 1267 نفر بوده و در سال 1345 و 1355 با اندكی رشد ؛

جمعیت آن بترتیب به 2463 نفر و 4689 نفر رسیده.در سال 1365 جمعیت شهر به 17788 نفر رسید كه درهمین دهه 13099 نفر به جمعیت شهر افزوده شده بود و طی آمارگیری كه از سوی شورای شهر ماهدشت در سال 1379 صورت گرفت جمعیت شهر به 3758 نفر رسید .تغییرات جمعیتی ماهدشت طی دوره های گذشته همواره شاهد رشد صعودی و روند افزایشی نرخ رشد بوده است.شهر ماهدشت از یك طرف با توجه به شرایطی كه از نظر فاصله و سهولت دسترسی مالكیت و قیمت زمین دارا بوده است در اثر اصلاحات اراضی و وقوع انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی از طرف دیگر مورد استقبال جمعیت مهاجر قرار گرفته و به این ترتیب از رشدی فراتر از رشد طبیعی برخوردار شده است.

نرخ رشد طبیعی شهر معادل 72/2درصد بوده است ولی میانگین نرخ رشد جمعیت در حدود 7درصد بوده است.(رحیمی؛1384:20)بنابراین سهم عمده رشد جمعیت شهر نتیجه مهاجرت بوده و مهاجرین كه در پی اشتغال و سر پناه با قیمت پائین به شهر سرازیر شدند موجب رشد ناگهانی و رشد شدند.همانگونه كه در جدول فوق مشاهده می شود ؛

بیشترین نرخ رشد جمعیت شهر ماهدشت در دو دهه گذشته صورت گرفته است كه به علت سرریز جمعیت تهران و كرج بوده است و بعد از آن نرخ رشد كاهش یافته .بعد از تاسیس شهرداری و ایجاد زمینه های خدماتی و سرویسهای شهری پتانسیل قابل توجهی می یابد كه علاوه بر مهاجرین معمولی تعاونی های مسكن و ادارات و سازمانها نیز ماهدشت را محل مناسبی جهت احداث واحدهای مسكونی مورد نیاز خود می یابند.

غار چاه دیو

غار چاه دیو در كیلومتر ۷ جاده كرج – ماهدشت ، روستای شوربلاغ ، روی كوههای جنوب غربی روستا قرار دارد. این چاه دارای دهانه ای به ابعاد ۲۵*۲۰ متر و عمق تقریباً ۷۰ متر می‌باشد. جنس بدنة این چاه عمدتاً از بلور نمك، ژیپس و خاك رس می‌باشد. دیوارة شمالی این چاه كاملاً از سنگ ژیپس و سنگ‌های رسوبی بوده و تشكیل چندین كلاهك داده است. بستر این چاه از خاك رس و سنگهای آهكی و سنگ نمك می‌باشد. دیوارة شمالی این چاه دارای یك یا دو دهانة غار مانند می‌باشد كه از آن به داخل چاه آب نمك بسیار غلیظ چكه می‌كند. كه در همان سمت از دیواره از عمق ۲۰ متر به پائین تشكیل قندیل‌ها و بلورهای زیبای نمك داده است كه بسیار چشم‌نواز می‌باشد.

آب نمك كه از طبقات بالای این چاه به پائین جریان دارد تشكیل چند نوع قندیل و تشكیلات نمكی داده است. ازجمله تشكیلات گل كلمی، بلورهای مجزای نمك و بلورهای مركب كه بسیار زیبا و بی‌مانند می‌باشند. در تمام دیوارة چاه پرندگانی لانه كرده‌اند كه عموماً كبوتر می‌باشند. لازم به ذكر است در انتها ، چاه به غاری ختم می‌شود كه به علت بالا آمدن گل و لای بر اثر بارندگی كه مسیر را بسیار تنگ و غیر قابل عبور ساخته است. هانه این چاه طبیعی در بالای كوههای كم ارتفاعی قرار دارد. سازه و بستر منطقة عموماً نمك و آهك می‌باشد. كه رس دانه ریزی آنها را در بر گرفته است.