پناهگاه حیات وحش دشت ناز در ۲۹ کیلومتری شمال شهر ساری در استان مازندران قرار گرفته است. پناهگاه حیات وحش دشت ناز با مساحت ۵۵ هکتار در میان جنگل های جلگه ای قرار گرفته و محل زندگی و تکثیر گوزن زرد ایرانی است. دشت ناز برای علاقمندان به طبیعت و حیات وحش منطقه ای جذاب ودیدنی است.
اطراف این پناهگاه حصار کشى شده است و گوزن ها از پشت دیوارهاى سیمى قابل مشاهده هستند.این پناهگاه که از جاذبه های دیدنی ساری می باشد ، در فضایی از جنگل های جلگه ای قرار گرفته، از سال ۱۳۴۶ به صورت محل تکثیر گوزن زرد ایرانی درآمده است.
در این پناهگاه ضمن حفاظت و نگهداری گوزن زرد ایرانی که تعلیف آنها دستی صورت می گیرد همه ساله تعدادی از گوزن های تولید شده را به زیست گاه های اصلی، یعنی حواشی رودخانه دز و کارون منتقل می کنند. تعدادی از گوزن های این پناهگاه به جزیره اشک در دریاچه ارومیه نیز انتقال داده شده اند.
در گذشته پراکندگی این حیوان از غرب و شمال غرب ایران تا شمال شرقی آفریقا و در جنوب اروپا تا بالکان گسترده بود. ولی در حال حاضر پراکندگی طبیعی این حیوان فقط محصور به جنگل های متراکم و غیر قابل نفوذ منطقه خوزستان و زاگرس در کنار رودخانه های دز و کرخه می باشد. به منظور جلوگیری از انقراض گوزن زرد ایرانی تعدادی از آن ها را به دشت ناز در مازندران، دشت ارژن و جزیره اشک در دریاچه ارومیه انتقال داده شده اند. تا چند دهه پیش تصور می‌شد که نسل این حیوان منقرض شده است ولی با مشاهده شدن چند شاخ تازه در شوش این تصور از بین رفت و دو رأس از آنها توسط آقای ورنر ترنس آلمانی زنده گیری شده و در سال ۱۳۳۷ به باغ وحش اپل انتقال داده شده و بعد از تکثیر تعداد ۶ رأس به دشت ناز منتقل گردید. از جمله عوامل کاهش جمعیت این گونه می‌توان به شکار بی رویه و تخریب زیستگاه های طبیعی آن اشاره نمود.
گونه‌های جانورای
این پناهگاه با توجه به شرایطی که دارا هستند، تعداد زیادی از گوزن های زرد ایرانی را پرورش می دهند و تعداد زیادی از گوزن های پرورش داده شده در این منطقه به دیگر زیستگاه های ایران که شامل حواشی رودخانه دز و کارون است نیز فرستاده می شود. تعدادی هم از گوزن های این پناهگاه به جزیره اشک در دریاچه ارومیه نیز انتقال داده شده اند.
مهمترین گونه های جانوری که در این منطقه هستند نیز عبارت از گوزن زرد، مرال، شوکا، گربه جنگلی و قرقاول است.
ویژگی های منطقه
پناهگاه حیات وحش دشت ناز در شهر ساری دارای اکوسیستمی طبیعی و منحصر به فرد است و پوشیده از جنگل های هیرکانی می باشد. وجود بیش از ۴۴۷ گونه گیاهی خود نشان دهنده ی این موضوع می باشد. اگر بخواهیم مهمترین گونه های گیاهی که در این منطقه رشد می کنند را نام ببریم عبارت از ممرز، راش، توسکا، انجیلی و لیلکی هستند.
عوامل تهدیدکننده ی پناهگاه حیات وحش دشت ناز
این جاذبه به دلایل مختلف تحت خطر قرار دارد. یکی از مهمترین عوامل این خطر افزایش گونه گوزن زرد است که خود خطری جدی برای گونه های اندمیک منطقه به شمار می آید. همچنین فشار ناشی از نگهداری و تکثیر گوزن زرد طی بیش از ۵ دهه و تخریب پوشش جنگلی و عدم رویش و جایگزینی درختچه های جدید مهمترین عوامل مخرب تاثیر گذار بر منطقه حیات وحش دشت ناز به حساب می آید.
دشت ناز برای علاقمندان به طبیعت و حیات وحش بسیار جذاب و دیدنی است و گردشگران می توانند با مجوز از سازمان محیط زیست از تماشای گوزن زرد، قرقاول و کبوتر لذت ببرند. لازم به ذکر است فصل بهار که دوران زایمان گوزن های زرد است، به منظور حفظ آرامش و جلوگیری از نا امنی و استرس ناخواسته ناشی از ورود بازدید کنندگان، هر ساله اوایل تا اواخر فصل بهار سعی می شود تا کمترین حضور افراد و بازدید کننده در منطقه انجام شود. دوران آبستنی در گوزن های زرد حدود هشت ماه است و معمولا یک گوساله به دنیا می آورند و متوسط طول عمر در اسارت گوزن‌های زرد ۱۶ سال است.
