پل خواجو یکی از دیدنی های اصفهان است که بدون دیدنش، سفر به نصف جهان، یک چیزی کم دارد. شاید شما بارها و بارها عکس های پل خواجو را دیده باشید و به تحسین زیبایی های این پل و ساختار هوشمندانه آن پرداخته باشید، اما باید بدانید که اسرار پل خواجو از شگفتیهای آن محسوب می شوند. رازهای این پل باعث شده تا بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی کنجکاو باشند و دوست دارند که با نام سازنده پل خواجو آشنا شوند و از ساختار آن سر در بیاورند.در سفر به اصفهان، اگر اهل آواز ایرانی و یا از دوستداران هنر هستید، پیشنهاد میکنیم به زیر آخرین حجرههای پل خواجو که توجه هر جهانگردی را به خود جلب می کند بروید و لذت ببرید از اینهمه شکوه و زیبایی. پل تاریخی و قدیمی خواجو با شاه نشین میان خود مظهر جاه و جلال صفوی در میانه زاینده رود است.
تاريخچه پل خواجو
پل خواجو در سال ۱۰۶۰ هجری قمری، یعنی در زمان حکومت صفویان و به دستور شاه عباس دوم صفوی بنا شد. باستانشناسان بر این عقیدهاند که این پل پس از تخریب پل دیگری مربوط به دورهی تیموری، به نام پل حسن بیگ و در جای آن ساخته شده است. از این رو آن را پل حسن بیگ و همچنین پل شاهی، شیراز و پل بابا رکن الدین (مسیر رفتن به مزار بابا رکن الدین یکی از عرفای مشهور و خانقاه) نیز مینامیدند. اما امروزه به دلیل قرارگیری در محلهی خواجو بدین نام شناخته میشود. تاریخدانان بر این عقیدهاند که شاه عباس دوم این پل را برای ارتباط بین دو محلهی دروازه حسن آباد و خواجو با راه شیراز و تخت فولاد ساخته است.
در وسط پل خواجو، ساختمانی مخصوص ساخته شده است که معروف به بیگلربیگی است و در حال حاضر نیز وجود دارد. این بخش از پل، به عنوان اقامتگاهی موقت برای پادشاه صفوی و خانوادهی او به مجموعه اضافه شده است. در ساخت و تزئین طاقهای این قسمت، از نقاشیها و کاشیکاریهای بینظیری بهره گرفته شده که آن را نسبت به پلهای دیگری که بر روی زاینده رود ساخته شده، خاصتر و زیباتر کرده است.
این پل زیبا حقیقتاً یکی از شاهکارهای معماری ایرانی- اسلامی است که هر بینندهای را مسحور زیبایی خیره کنندهی خود میسازد. پل خواجو در پانزدهم دی ماه ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
در وصف ساختن درياچه و سد بر روى پل مزبور بابا محمدعلى اصفهانى حدود (1081 ه.ق) از شعراى مصاحب حكيم شفايى چنين سروده است:
ندانم چون كنم تعريف آن پل كزو ايجاد شد راه توكل
شكوه بحر اگر آنجا كشد سر جهد مانند ميمونى ز چنبر
و نيز شيخ رمزى كاشى در تاريخ بستن سد بر روى زاينده رود چنين نوشته:
سدى كه از خارا به پيش زنده رود از عطاى شاه دين عباس ثانى بستهاند
در تاريخش گذشت از آب رمزى و نوشت:
(سد اسكندر بآب زندگانى بسته اند) (1076)
معماری و ویژگیهای پل خواجو
پل خواجو در زمان صفویان یکی از بهترین و زیباترین پلهای دنیا به شمار میرفت. این پل در ۴ طبقه و از سنگ و آجر و ساروج ساخته شده است. طولی معادل ۵/۱۳۲ متر و عرضی برابر با ۱۲ متر دارد و معبر آن ۵/۷ متر است. تزئینات زیبا و کاشیکاریهای کمنظیر در ساختمان میانی این پل، آن را به بنایی برجسته در بین بناهای تاریخی اصفهان تبدیل کرده است. پل خواجو به گونهای ساخته شده است که به صورت سد عمل میکند. به این گونه پلها اصطلاحاً سد پل گفته میشود. این پل ۱۶ عدد دریچهی تخلیهی آب دارد و کشوهایی در آن تعبیه شده است. این کشوها با بالا و پایین بردن دریچهها، میزان جریان آب و نیز مقدار آب جمع شده در پشتِ این پلِ سدی را کنترل و تنظیم مینمایند.
پل خواجو ۲۴ دهانه دارد. این دهانهها با مربعهایی که به دقت تراش خوردهاند ساخته شدهاند. در بخش شرقی پل خواجو دو صفهی سنگی مسطح به چشم میخورد. در بخش میانی آن نیز سنگفرش نسبتاً بزرگی در کف رودخانه وجود دارد. از بستر رودخانه تا کف پل، ۱۱ پلهی سنگی ساخته شده است.
در کنارههای ضلع شرقی پل، دو شیر سنگی بزرگ وجود دارد که گفته میشود سمبل سپاهیان بختیاری و محافظ اصفهان در عصر صفویان بوده است. متأسفانه با کم لطفی عدهای از بازدیدکنندگان، در سالهای اخیر خسارات زیادی بر این دو مجسمهی سنگی وارد آمده است.
استفاده از اصل تناسب در ساخت بنا و تکرار فضاهای هم اندازه و یک شکل با عملکرد یکسان نیز باعث شده که تصویر زیبا و جالب توجهی از پل در چشم بینندگان ایجاد شود.
دیدنی های پل خواجو
پل خواجو یکی از پلهای تاریخی اصفهان است که به عنوان زیباترین پل زاینده رود و اصفهان از آن یاد میشود. قدم زدن روی یکی از زیباترین پل های تاریخی جهان و تماشای غروب خورشید و زیباییهای زاینده رود میتواند یکی از جذابترین لحظات زندگی شما باشد.
بهترین زمان برای دیدن پل خواجو
در تمام ایام سال میتوان به بازدید از این جاذبه گردشگری پرداخت اما در اوایل فصل بهار که شاهد افزایش حداکثری آب در زاینده رود هستیم جلوه و زیبایی پل دو چندان خواهد بود.
مسیر دسترسی به پل خواجو
برای دسترسی به پل خواجو میبایست راهی شهر اصفهان و سپس محله خواجو شوید. پل خواجو در انتهاى جنوبى خيابان خواجو و در انتهاى شرقی خيابان کمال اسماعيل اصفهانى قرار دارد .
