جاذبه فرهنگی موزه ادبیات نظامی گنجوی در باکو

موزه‌ها در سرتاسر دنیا از جایگاه و ارزش ویژه‌ای در زمینه فرهنگ و تاریخ تمدن‌ها برخوردارند. از معروف‌ترین موزه‌های دنیا می‌توان به موزه متروپولیتن، موزه لوور و موزه ارمیتاژ اشاره کرد.

موزه ادبیات نظامی گنجوی  در شهر باکو، در کشور جمهوری آذربایجان واقع شده‌است. در سال ۱۹۳۹ تأسیس شد. این موزه که وامدار نام نظامی گنجوی است، تابع آداکمی ملی علوم جمهوری آذربایجان می‌باشد. 

این موزه با تندیس های ادیبان و نویسندگان برجسته آذربایجان احاطه شده است. در داخل این موزه ۲۳ اتاق وجود دارد که در بردارنده نسخه های خطی، مجموعه های هنری و همچنین سکه های متفاوت می باشند.

گردآوری, تحقیق و ذخیره سازی مطالب علمی و غیر علمی در مورد ادبیات و فرهنگ آذربایجانی و ارائه این مطالب در نمایشگاه ها از اهداف اصلی این موزه است. تحقیقات بزرگ علمی انجام شده و کتاب ها و مقالات نوشته و چاپ شده بسیاری در این موزه موجود می باشد.

تاریخچه موزه

ساختمانی که موزه در آن قرار دارد در سال 1850 بعنوان یک کاروانسرای یک طبقه ساخته شده بود. در سال 1915 , ساختمان به هتل متروپل داده شده و طبقه دوم آن بازسازی شد. سپس در بین سال های 1918-1920 کارگران کابینه وزرای جمهوری دموکراتیک آذربایجان در آنجا زندگی و کار می کردند. در سال های 1920–1930 اتحادیه کارگری آذربایجان شوروی در آنجا مستقر شده بود.

در یک نوامبر 1939 طبق دستور کنسول کمیسارهای مردم آذربایجان شوروی تحت شماره 4972 , موزه ی یادبودی نامگذاری شده بنام نظامی در این ساختمان در ارتباط با هشتصدمین سالروز شاعر معروف نظامی گنجوی تاسیس شد.  ساختمان موزه توسط پروژه معماران, صادق داداش اوف و میکاییل حسین اوف مورد تعمیرات اساسی قرار گرفت و مجسمه هایی در نمای جلوی ساختمان نصب شدند و دو طبقه نیز بازسازی شدند.

بعد ها این موزه یادبود به موزه ادبیات آذربایجان تغییر یافت. قسمت داخلی موزه توسط لطیف کریم اوف طراحی شده بود. در طول جنگ جهانی دوم , زمانی که هشتصدمین سالروز شاعر معروف نظامی گنجوی در لنینگراد تحت محاصره جشن گرفته شده بود, کار قرار دادن نمایشگاه موزه همچنان ادامه داشت. علیرغم اینکه موزه در سال 1939 تاسیس شده بود، در 14 می 1945, درهایش را برای بازدیدکنندگان، بعد از پیروزی در جنگ بزرگ میهنی باز کرد.

دوبار, در سال های 1959 و 1967 , موزه تحت تعمیرات اساسی قرار گرفته, گسترش یافته و امکاناتش بهبود یافت. در بین سال های 2001-2003 موزه دوباره تغییر داده شد.

در تابستان 2005 بعد از بازدید الهام علی اوف رئیس جمهور آذربایجان در 30 دسامبر 2004 , پروژه های جدیدی آماده شدند که براساس آنها موزه مورد تجدید و تعمیرات اساسی قرار گرفت.

کابینه وزرای آذربایجان 13 میلیون مانات بدین منظور اختصاص داد. مساحت نمایشگاه 2500 متر مربع وسعت داده شد و تعداد سالن ها به 30 سالن اصلی و 10 سالن کمکی ارتقا یافت. اگر تا باز سازی فقط 1000 اثر نمایشی از 120000 اثر نمایش داده می شدند , این رقم بعد از بازسازی به 25000 رسید.

ساختمان موزه

مساحت کلی موزه 2500 متر مربع است که 1409 متر مربع آن در برگیرنده نمایشگاه هاست. بیش از 3000 نسخه خطی , کتاب های نایاب, تصاویر, تابلو نقاشی, مجسمه, مینیاتور, خاطرات شعرا و دیگرآثار نمایشی در سی سالن اصلی و ده سالن فرعی نمایشگاه این موزه موجود است. بخشی از موزه کتابفروشی میباشد.

مجسمه های شعرا و نویسندگان برجسته آذربایجان در جلوی موزه بدین شکل گذاشته شده اند: محمد فضولی, مللا پناه واقف, میرزا فتحعلی آخوند اوف, خورشیدبانو ناتوان, جلیل ممدقلی زاده و جعفر جبارلی.

آثار نمایشگاهی موزه

نسخه خطی اسکندرنامه نظامی به زبان فارسی که در سال 1413 نوشته شده است, نمونه نسخه خطی بنگو باده فضولی (1569) , “مرثیه شرق در وفات پوشکین” اثر میرزا فتحعلی آخوند اوف, امضا های شخصی و آثار نمایشی و نمایشگاه های پر ارزش دیگر نیز از افتخارات این موزه هستند.