پارک ملی توران در منتهی‌الیه شرقی استان سمنان و در جنوب شرقی شهرستان شاهرود جای دارد و قسمت کوچکی از بخش شرقی آن در سبزوار استان خراسان رضوی قرار گرفته‌است و این مجموعه در ضلع جنوبی جاده تهران- مشهد، شرق دهستان طرود، غرب دهستان زمان‌ها و شمال شرقی کویر مرکزی ایران واقع شده‌است.این منطقه در سال ۱۳۵۱ به عنوان منطقه حفاظت شده تحت مدیریت سازمان محیط زیست درآمد و در سال ۱۳۵۵ قسمتی از آن به عنوان پناهگاه حیات وحش انتخاب گردید. در همان سال مجموعه توران از طرف یونسکوعنوان ذخیرگاه زیستکره را نیز دریافت کرد سپس در سال ۱۳۸۱ قسمتهای مرکزی این مجموعه به پارک ملی ارتقا یافت.
منطقه حفاظت شده توران یا خارتوران شامل سه محدوده حفاظت شده‌است که علاوه بر منطقه حفاظت شده قسمت اعظم مساحت، پناهگاه حیات وحش در قسمتی از شرق و پارک ملی در میانه را نیز دربردارد. پارک ملی ۸٪، پناهگاه حیات وحش ۱۷٪ و منطقه حفاظت شده ۷۵٪ از کل مساحت منطقه را تشکیل می‌دهد. خارتوران را آفریقای ایران لقب داده‌اند.
ذخیره‌گاه زیست کره توران بزرگترین ذخیره گاه زیست کره ایران است که بعد از سرنگتی آفریقا واقع در کشور تانزانیا دومین منطقه بیوسفر جهان به شمار می‌آید.توران پس از پناهگاه حیات وحش نایبندان در طبس، لقب دومین مجموعه حفاظت شده وسیع ایران را با خود یدک می‌کشد.
ذخیره‌گاه زیستکره توران د‌ارای آب و هوای خشک و نیمه خشک بود‌ه، در ناحیه فلا‌ت ایران – آناتولی قرار دارد و از نظر منطقه رویشی رستنی ها، در ناحیه ایران – تورانی قرار می گیرد و زیستگاه آن از نواحی پست با خاک های رسی، گچی، شنی و سنگی تا نواحی کوهستانی با ارتفاعی بیش از ۲ هزارو 200 متر تشکیل گردید‌ه است.
از چشمه‌های مهم این منطقه می توان چشمه غریبه، سی تل، افغانی ها، لکم، تلخاب، کال مرا، پرو بال، پونیدر، هنی، نیستانه، بغلو، شاه چشمه، ملحه، بهاندر، چشمه شاه، چشمه ماجراد، چشمه پریه، ابوالیحیی و چشمه عزیز را نام برد.
مهمترین رودخانه این منطقـه که در اکثر فصول سال آب در آن جاری است رودخانه کال شور است که به خاطر وجود املاح بسیار زیاد نمک، غیر قابل شرب است.
ارتفاعات و دشت ها:
به بعضی از دشت ها در این منطقه دق می گویند.نام گذاری بیشتر این دق‌ها ریشه تاریخی دارد. دق‌های مهمی که در د‌اخل این منطقه قرار د‌ارند عبارتند از: دق بیارجمند، دق دوشاخ و دق اسب‌اند‌از.
کوه پیغمبران که به قولی مقبره پیامبری به نام جرجیس می باشد، جنبه زیارتی پید‌ا کرد‌ه و جزو آثار مذهبی منطقه به شمار می رود.
ارتفاعات مهم منطقه شامل کوههای ماجراد، کوه پیغمبران، سوخته کوه، پر و بال، شوراب الکم، تنگه تاریک و کوه غریبه می باشد.
گونه های شاخص جانوری
ذخیره‌گاه زیستکره توران از تنوع جانوری بالایی برخورد‌ار میباشد. این ذخیره‌گاه میزبان یکی از نادرترین گونه‌های جانوری یعنی یوزپلنگ آسیایی است که در حال حاضر تنها محدود به مناطق خاصی از ایران می باشد. در مورد رفتار شناسی و زیست شناسی این گونه تحقیقات زیاد‌ی توسط پروفسور شلر صورت گرفته است. لازم به ذکر است که این گونه تحت حمایت صندوق تسهیلات جهانی محیط زیست (GEF) قرار دارد.
پستانداران: گورخر ایرانی (طبق آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۶ تعداد ۱۹۸ راس گورخر شمارش شد)، یوزپلنگ آسیایی، پلنگ، کفتار، گرگ، جبیر، آهو، کل و بز، قوچ و میش، کاراکال
پرندگان: هوبره، زاغ بور، حواصیل، باقرقره، انواع پرندگان شکاری از قبیل عقاب طلایی، شاهین، بحری، انواع سارگپه، د‌لیجه، شاه بوف
خزندگان: آگاما، بزمجه، مارجعفری، مارشاخد‌ار ایرانی، کفچه مار، گرزه مار
حشرات: پروانه‌های روز پرواز مهاجر ازخانواد‌ه Papilionidae
